Dlaczego ujemne ceny energii są ważne i jak magazynowanie energii może rozwiązać problem?

Ujemne ceny energii elektrycznej wzbudzają coraz większe zainteresowanie, choć na pierwszy rzut oka wydają się paradoksalne. Jak to możliwe, że coś tak istotnego jak energia może być darmowe, a nawet konsumenci mogą być opłacani za jej użycie? Zjawisko to, choć zaskakujące dla wielu, jest logiczne w kontekście rynków towarowych, gdzie nadpodaż w połączeniu z trudnościami w magazynowaniu energii prowadzi do załamania cen, nawet do poziomu ujemnego.

---

Czym są ujemne ceny energii?

Ujemne ceny energii pojawiają się, gdy podaż znacząco przewyższa popyt, a system energetyczny nie jest w stanie szybko dostosować produkcji do potrzeb rynku. W przypadku odnawialnych źródeł energii (OZE), takich jak fotowoltaika, nadprodukcja energii często przypada na godziny popołudniowe, kiedy zapotrzebowanie jest niskie. Bez odpowiedniej infrastruktury magazynowania energii nadwyżki te trafiają na rynek, powodując spadek cen, a w skrajnych przypadkach – ich przejście w strefę ujemną.

---

Rosnąca liczba godzin z ujemnymi cenami

W 2024 roku zauważono znaczący wzrost liczby godzin z ujemnymi cenami, zwłaszcza w okresie „sezonu słonecznego” (kwiecień–sierpień). Największy udział w generowaniu energii w tych godzinach mają małe i średnie instalacje fotowoltaiczne.

🔻 Przykłady:

• W Niemczech, ponad 20% energii słonecznej wyprodukowano w godzinach z ujemnymi cenami.
• Liczba godzin z cenami poniżej -10 €/MWh wzrosła z 56 w 2023 roku do 135 już we wrześniu 2024 roku.

---

Problemy z systemem wsparcia

Systemy wsparcia dla OZE, takie jak niemiecka gwarantowana taryfa FIT (Feed-in Tariff), stanowią jeden z kluczowych czynników braku elastyczności na rynku. Taryfy te gwarantują stałe stawki za energię dla małych instalacji (np. dachowych systemów fotowoltaicznych), niezależnie od sytuacji rynkowej. Powoduje to, że te instalacje są ekonomicznie „odporne” na zmiany cen, co prowadzi do dalszego nasilenia problemu ujemnych cen.

💡 Skutki:

• Ryzyko dla nowych projektów: W systemach takich jak niemieckie EEG, od 2027 roku wsparcie będzie zawieszone w godzinach z ujemnymi cenami. To oznacza, że producenci mogą stracić wsparcie dla nawet 20% swojej produkcji, co zwiększy koszty i wpłynie na rentowność inwestycji.
• Niewykorzystane możliwości: Systemy wsparcia nie uwzględniają potencjału elastyczności, np. poprzez magazyny energii lub inteligentne zarządzanie obciążeniem.

---

Rozwiązanie: magazynowanie energii

Magazynowanie energii to klucz do rozwiązania problemu ujemnych cen i zwiększenia elastyczności systemów OZE. Dzięki magazynom można:

1. Przechowywać nadwyżki energii: Nadmiar energii generowany w godzinach niskiego zapotrzebowania może być magazynowany i wykorzystywany w godzinach szczytu, gdy ceny są wyższe.
2. Redukować ujemne ceny: Magazyny pozwalają ograniczyć wpływ nadprodukcji na rynek, stabilizując ceny i zmniejszając liczbę godzin z ujemnymi wartościami.
3. Wspierać decentralizację systemu: Dzięki rozproszonym magazynom energii, małe instalacje fotowoltaiczne mogą stać się aktywnymi uczestnikami rynku, reagując na sygnały cenowe.

---

Dlaczego elastyczność jest kluczowa?

Elastyczność systemów energetycznych nie polega wyłącznie na technologii magazynowania, ale także na wprowadzeniu zmian w systemach wsparcia i zarządzaniu popytem:

• Reforma systemów wsparcia: Obecne taryfy FIT muszą zostać zmodyfikowane, aby promować większą elastyczność i reagowanie na ceny rynkowe.
• Zarządzanie popytem: Rozwiązania takie jak ładowanie pojazdów elektrycznych w godzinach nadprodukcji czy inteligentne systemy zarządzania obciążeniem mogą znacząco zmniejszyć wpływ nadpodaży.
• Integracja magazynów z systemem: Instalacje fotowoltaiczne z magazynami energii mogą działać bardziej efektywnie, jeśli będą odpowiednio sterowane sygnałami rynkowymi.

---

Co dalej?

Rosnąca liczba godzin z ujemnymi cenami wskazuje na pilną potrzebę wdrożenia bardziej elastycznych rozwiązań w sektorze odnawialnych źródeł energii. Kluczowe działania to:

• Rozwój technologii magazynowania energii i integracja ich z siecią.
• Reforma systemów wsparcia, aby promować aktywną reakcję producentów na zmieniające się ceny.
• Zwiększenie elastyczności poprzez inteligentne zarządzanie popytem i rozbudowę infrastruktury do przesuwania energii w czasie.

Ujemne ceny nie są tylko problemem – to sygnał, że system energetyczny wymaga innowacji. Magazynowanie energii, w połączeniu z odpowiednią polityką, ma potencjał, by przekształcić wyzwanie w szansę dla przyszłości OZE.